Ziołowe Ogrody Zdrowia

Hortiterapia

Od zarania ludzkości człowiek poznawał, eksperymentował i z biegiem czasu zaczął używać zasobów naturalnych do uzdrawiania swojego ciała i jednocześnie wykorzystując ogrody jako element wspomagający leczenie ciała i duszy.

Hortiterapia to terapia wspomagająca tradycyjne leczenie. Przestrzeń ogrodowa staje się miejscem kumulacji pozytywnych wartości, mających istotny wpływ na zdrowie przebywających w nim osób. Terapia polega na wieloaspektowych działania podejmowanych w ogrodzie, a nawet samo przebywanie w nim ma już pozytywny wpływ, gdyż człowiek jest integralną częścią przyrody

„Można przyjąć, że dobroczynny wpływ hortiterapii na człowieka ma ścisły związek z biofilią, czyli wrodzonym związkiem z naturą”
(Płoszaj-Witkowska i Targ 2017)

Hortiterapia to bardzo wartościowa terapia wspomagająca leczenie tradycyjne w wielu aspektach między innymi w: wspomaganiu rehabilitacji, pozytywnej stymulacji osoby z autyzmem, zespołem Aspergera, pomagająca osobom z zaburzeniami (psychicznymi, sensorycznymi, fizycznymi), wspomagająca w walce z uzależnieniami i schorzeniami, zalecana przy chorobach demencyjnych u osób starszych, a także wspierająco zdrowie osób pozornie zdrowych, może wpłynąć na rozwój umysłowy, emocjonalny czy chociażby poprawę naszego zdrowia psychicznego.

Hortiterapia bierna

Hortiterapia bierna przede wszystkim dotyczy spacerów po utworzonych Ziołowych Ogrodach Zdrowia, obserwacji roślin, stymulacji zmysłów w celu odbioru otaczającej natury. Różnorodność roślin, stworzone miejsca do relaksu stwarza scenerię do osiągnięcia wyciszenia, spokoju i odpoczynku. W tym celu ustawiono wszędzie ławeczki, altany, pergole z siedziskami, fontanny. Dodatkowo elementy architektury drewnianej zostały pomalowane różnymi kolorami w celu stymulacji wzroku. Ścieżki dostosowano do osób z różnymi niepełnosprawnościami. Poprzez hortiterapię bierną osiągnięto następujące cele terapeutyczne: umożliwienie relaksacji, odprężenia i wypoczynku, uwrażliwienia na piękno przyrody, wyciszenia organizmu, rozładowania napięcia, zregenerowania sił, stymulowanie zmysłów wzroku, słuchu, węchu, dotyku., odczucia doznań estetycznych, poznawanie środowiska przyrodniczego.

Hortiterapia czynna

Hortiterapia czynna w ogrodach odbywa się między innymi poprzez pracę fizyczną, która jest terapią wspomagającą w leczeniu chorób cywilizacyjnych, często o podłożu psychicznym (stresu, nerwic, depresji, schizofremii, manii) czy tzw. „zespoły ucieczki” (narkomanię, lekomanię, alkoholizm), autyzm, zmiany genetyczne powodujące powikłania i niepełnosprawność. Badania naukowe potwierdzają skuteczność terapii ogrodem w leczeniu chorób neurogeneratywnych (choroba Alzheimera, Parkinsona, stwardnienie rozsiane, rdzeniowy zanik mięśni etc.). W ogrodach, oprócz prac ogrodowych, są realizowane przyrodolecznicze inne metody i techniki terapeutyczne, takie jak : zooterapię, gdzie uczestnicy głaskają, dotykają miniaturki kóz, owiec, królików itp., aromaterapię poprzez wąchanie roślin wonnych, takich jak: lilak pospolity (Syringa vulgaris L.), Kielichowiec venus (Calycanthus Venus), Piwonia chińska (Paeonia lactiflora Pall), Palczatka cytrynowa (Cymbopogon citratus (DC.) Stapf), dendroterapii poprzez przytulanie drzew, głównie brzozy brodawkowatej (Betula pendula Roth), helioterapii poprzez kąpiele słoneczne.

Bardzo ważnym składnikiem hortiterapii czynnej z Ziołowych Ogrodach Zdrowia to arteterapia, która jest niezwykle istotnym narzędziem terapeutycznym, gdzie poprzez tworzenie sztuki, odzwierciedlenia w niej piękna przyrody zachodzą pozytywne procesy umysłowe. Podczas warsztatów artystycznych, florystycznych, zielarskich z wykorzystaniem naturalnych zasobów zagrody zaobserwowano, że uczestnicy mają pewnego rodzaju przystanek „od życia codziennego”, gdyż stworzyli i wykreowali coś nowego, a także mogli cieszyć się z uzyskanego efektu. Arteterapię stosuje się w leczeniu chorób psychicznych, uzależnień, traum, problemów rodzinnych, społecznych, poznawczych, neurologicznych i fizycznych. Arteterapia jest narzędziem wspomagającym terapię w przypadku nieumiejętności nawiązywania kontaktów międzyludzkich, a także bodźcem do przekraczania własnych granic, spowodowanych niską samooceną. W związku z tym szereg warsztatów prowadzonych jest wśród podopiecznych Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Osobom Niepełnosprawnych, Środowiskowych Domów Samopomocy itp.

Historia ogrodu hortiterapeutycznego Ziołowe Ogrody Zdrowia

W latach 2020-2022 w ”Ziołowym Dzbanku” został realizowany projekt „Ziołowe Ogrody Zdrowia. Ziołowy Dzbanek” w ramach dofinansowania z PROW, którego celem było założenie ogrodów hortiterapeutycznych do warsztatów z hortiterapii biernej i czynnej. Założenia projektowe przewidziały założenie 4 ogrodów stymulujących zmysły, Ziołowego Ogrodu Kupały i warzywników opartych o technikę permakultury.

Ogród Koloru

W tym ogrodzie znajduje się dużo gatunki roślin szczególnie o barwnych liściach, kwiatach, owocach. Do ogrodu warto zasadzić rośliny o barwie żółtej, które stymulują pracę mózgu. Dodatkowo wstawiono 2 kolorowe pergole, 6 ławeczek, do koloroterapii zbudowano altankę, poustawiano kolorowe hotele dla owadów, motyli.

Ogród Dźwięku

W ogrodzie prowadzona jest stymulacji zmysłu słuchu szczególnie poprzez trawy, które szumią przy wietrze. Ten szum powodowany przez wiatr dobrze słyszalny jest zimą, gdy zaschnięte źdźbła ocierają się o siebie. Wiosną interesującym zjawiskiem jest dźwięk rozkurczających się suchych traw, dających odgłos pękania. Ogród położony jest przy rowie z wodą, gdzie ją specjalnie spiętrzono oraz dodatkowo zamontowano fontannę w celu spotęgowania słyszalności szumu wody. Powieszono na drzewach budki lęgowe, karmniki, ustawiono hotele dla owadów i motyli w celu stworzenia bioróżnorodności i skumulowania odgłosów natury w Ogrodzie Dźwięku. Każda z roślin opatrzona jest tabliczką opisującą dane zastosowanie rośliny pod względem hortiterapeutycznym i leczniczym.

Ogród Zapachu

W ogrodzie posadzono roślinność o intensywnym zapachu, bogatą w olejki eteryczne. Ustawiono leżaki, które pozwolą na naturalną aromaterapię wśród roślinności i tabliczki edukacyjne o zasadzonej roślinności.

Ogród Dotyku

Ogród wypełniony jest roślinnością stymulująca zmysł dotyku. Są zasadzone rośliny o miękkim kwiatostanie (perukowiec podolski), o wełniastych liściach (prawoślaz lekarski, czyściec wełniasty). Są również rośliny o szorstkich liściach (kalina sztywnolistna). W ogrodzie znajdują się miejsca do wypoczynku, ławki, karmniki dla ptaków, tabliczki edukacyjne o zasadzonej roślinności.

Ziołowy Ogród Kupały

Ogród ziołowy jest bardzo istotnym element w terapii, gdyż zasadzone w nim zioła oprócz cech hortiterapeutycznych, mają przede wszystkim właściwości lecznicze. Zioła są wykorzystane są do stymulowania wszystkie zmysły: węch, wzrok, smak, słuch, dotyk. W czasie wędrówki przez ogród zioła są rozcierane, jedzone, smakowane przez uczestników.

Dodatkowo podczas warsztatów uczestnikom przekazywane są dawne wierzenia, podania i legendy o wybranych ziołach w celu stymulacji wyobraźni. Bardzo pomocnymi elementami są tabliczki o opisami ziół, zwłaszcza podczas zajęć z robienia zielników, szkicowania ich i oznaczania ich.

Ogród Warzywny

W Polsce uprawianych jest około 50-60 gatunków roślin warzywnych. Ta różnorodność gatunkowa warzyw często nie jest znana uczestnikom warsztatów. Uczestnicy poznają warzywa z różnych grup: cebulowych, kapustnych, korzeniowych, strączkowych, dyniowatych, pisankowych, rzepowatych, itp. Podczas warsztatów omawiany jest wygląd warzyw, często degustacja. Warzywniki zaplanowane są tak, aby zachęcały swoją prostotą, przy jednoczesnym wyeksponowaniu różnorodności roślin. Mają wzbudzać zainteresowanie bogactwem kolorów, kształtów, smaków, faktur, zapachów oraz dźwięków, aby stymulować zmysły i budzić zainteresowanie.